Artykuł 188 Kodeksu Pracy należy do działu ósmego, odnośnie uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. Aktualnie brzmiąca treść to:
Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem
§ 1. Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
§ 2. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia, o którym mowa w § 1, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
§ 3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w § 1, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Co natomiast z niej wynika i co, w praktyce ów zapisy oznaczają dla pracowników?
Przede wszystkim pracownicy, którzy nie skorzystają z tego prawa w danym roku kalendarzowym, nie mogę liczyć na przejście tych 2 dni lub 16 godzin, na kolejny rok. Wolne dni/godziny z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w tym wypadku nie sumują się.
Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w omawianym czasie 2dni lub 16h, jeśli wychowuje co najmniej jedno dziecko. Niezależnie czy jest to dziecko własne, czy też przysposobione.
Zapis odnośnie 2 dni lub 16h z jednej strony daje możliwość elastycznego dopasowania czasu zwolnienia do swoich potrzeb, czyli potrzeb pracownika. Prawo dokładnie nie reguluje tego, jak ma ten czas zostać podzielony. W praktyce więc pracownik może 16 razy w ciągu roku, korzystać z 1h wolnego. W niektórych okolicznościach jednak, może się to wiązać z poważnymi zaburzeniami, w organizacji pracy.
Nabycie uprawnień oznacza, że pracownik może skorzystać ze zwolnienia niezależnie od tego, w jakim systemie czasu pracy wykonuje swoje obowiązki. W praktyce może więc dojść do sytuacji, w której skorzysta z większej liczby godzin/dni pracy. Wynika to z faktu, iż przy niepełnoetatowej formule godzinowej, wymiar zwolnienia godzinowego ustalany jest proporcjonalnie do czasu pracy pracownika.
O tym, w jaki sposób pracownik skorzysta z uprawnień do zwolnienia z zachowaniem wynagrodzenia za ten czas, decyduje pracownik, już w pierwszym wniosku składanym w danym roku kalendarzowym. Decyzja ta obowiązuje na cały rok kalendarzowy i jest wiążąca, także w przypadku zmiany pracy. Kolejny pracodawca wie, w jaki sposób udzielać ów zwolnienia, ponieważ wynika to z otrzymanego świadectwa pracy.
Pracownicy, którzy nie wykorzystają godzin/dni na opiekę nad dzieckiem, nie mają możliwości uzyskać w zamian za to, ekwiwalentu pieniężnego. Nadto, jeśli w trakcie dni/godzin, gdy trwa zwolnienie od pracy w związku z powyższymi uprawnieniami, a pracownik choruje, nie może żądać zmiany terminu powziętego zwolnienia.
Interpretować powyższe przepisy należy również w taki sposób, iż prawo to obowiązuje do dnia ukończenia przez dziecko 14 roku życia, a nie do ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym ów dziecko skończyło lat 14.
Co warto wiedzieć, uprawnienie to przysługuje każdemu pracownikowi, niezależnie od jego stażu pracy, wymiaru pracy, innych przerwach w pracy. Niezależnie od rodzaju umowy, od pierwszego dnia zatrudnienia pracownik zyskuje prawo, do skorzystania z uprawnień zapisów art. 188 Kodeksu Pracy.
