Kwestie związane z rozwiązaniem umowy o pracę uregulowane zostały w rozdziale 2 Kodeksu Pracy. Art. 30 stanowi, że umowa o pracę ulega rozwiązaniu w pięciu przypadkach:
1. kiedy strony umowy porozumieją się
2. kiedy pracodawca bądź pracownik złoży oświadczenie o rozwiązaniu umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia zawartego w umowie
3. kiedy pracodawca bądź pracownik złoży oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia zawartego w umowie
4. kiedy czas, na jaki została zawarta umowa, upłynął
5. z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania umowa była zawarta.
W przypadku 2 i 3 oświadczenie powinno być złożone na piśmie, w innym przypadku nie ma mocy prawnej. Dokument musi zawierać przyczynę, która uzasadnia złożenie takiego oświadczenia. Ponadto w oświadczeniu pracodawcy skierowanym do pracownika winno być umieszczone pouczenie o możliwości odwołania się do sądu pracy.
Na wyjaśnienia zasługuje punkt 2 i 3 omawianego zagadnienia, gdyż są najczęściej spotykane i to właśnie wobec nich rodzi się najwięcej wątpliwości.
Rozwiązanie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia
Rozwiązanie umowy o pracę zawartej na okres próbny, na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy oraz na czas określony może nastąpić w wyniku wspomnianego na początku oświadczenia. Podkreślmy tylko, że okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas wykonywania określonych czynności w wyniku usprawiedliwionej nieobecności pracownika wynosi tylko 3 dni robocze.
Umowa zawarta na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu, na jaki została zawarta. Możliwe jest jednak wcześniejsze jej rozwiązanie.
- 3 dni robocze (w przypadku umowy zawartej na 2 tyg.)
- 1 tydzień (w przypadku umowy zawartej na okres pow. 2 tyg.)
- 2 tygodnie (w przypadku umowy zawartej na 3 miesiące, czyli na maksymalny ustawowy czas, na jaki może zostać podpisana)
Jeśli zaś chodzi o umowę o pracę zawartą na czas nie określony terminy są następujące:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony u pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony u pracodawcy minimum 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u pracodawcy powyżej 3 lat (istnieje jednak możliwość skrócenia tego okresu do 1 miesiąca w przypadku ogłoszenia upadłości przez pracodawcę, jednak wynagrodzenie pracownika za ten okres jest równowartością jego 3-miesięcznej pensji).
Powyższe terminy mogą zostać wydłużone jeżeli pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za powierzone mu mienie. Zapis taki powinien jednak znaleźć się w umowie o pracę. Na mocy dobrej woli obu stron terminy te mogą ulec skróceniu.
Komu i kiedy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę?
- kiedy pracownikowi brakuje 4 lata lub mniej do osiągnięcia prawa do emerytury,
- kiedy pracownik przebywa na urlopie lub nie jest obecny w pracy, ale nieobecność jest usprawiedliwiona.
Rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia
Ten rodzaj rozwiązania umowy jest możliwy w dwóch trybach: z winy pracownika bądź pracodawcy.
Pracodawca może rozwiązać umowę z pracownikiem w trybie natychmiastowym (jednak nie później niż w ciągu 1 miesiąca od powzięcia informacji o poniższych) jeżeli pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, popełnił on przestępstwo uniemożliwiające dalsze wykonywanie obowiązków służbowych lub utracił uprawnienia niezbędne do wykonywania codziennych obowiązków ze swojej winy.
Pracownik natomiast może żądać natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę jeżeli otrzyma orzeczenie lekarskie o wysokiej szkodliwości wykonywanej pracy na zdrowie, a pracodawca nie przeniesie go na inne stanowisko pracy. Pracownikowi przysługuje takie prawo również w przypadku ciężkiego naruszenia przez pracodawcę obowiązków pracowniczych.
Interpretacji przepisów dotyczących art. 30 Kodeksu pracy jest bardzo wiele. Warto znać chociaż ich podstawy i zarys naszych praw i obowiązków. Ignorantia iuris nocet, jak niegdyś mawiali Rzymianie.
