Art. 55 Kodeksu pracy dotyczy tematu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika. Daje on pracownikowi możliwość rozwiązania umowy o pracę bez okresy wypowiedzenia w dwóch sytuacjach:
- przepis z par. 1 przewiduje możliwość rozwiązania umowy o pracę bez okresy wypowiedzenia, jeśli orzeczenie lekarskie potwierdza negatywny wpływ aktualnie wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca w wyznaczonym w orzeczeniu terminie nie przesunął pracownika na inne stanowisko, bardziej odpowiednie z uwagi na jego stan zdrowia i posiadane kwalifikacje,
- przepis z par. 1′ określa także możliwość rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia, jeśli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia wobec podstawowych obowiązków jakie go dotyczą jako pracodawcę.
W obu sytuacjach oświadczenie pracownika odnośnie rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia musi zostać złożone na piśmie. Rozwiązanie umowy w wyżej wymienionym trybie przez pracownika ograniczone jest terminem. Nie może ono nastąpić po okresie 1 miesiąca od zdarzenia, które usadzania decyzję pracownika. Wynika to z art. 55 par. 2.
Rozwiązanie umowy w wyżej opisanym trybie niesie ze sobą takie same skutki, jaki wynikają z rozwiązania umowy przez pracodawcę z okresem wypowiedzenia. Pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę w tym trybie przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia 1 miesiąca odszkodowanie wynosi tyle ile jednomiesięczne wynagrodzenie, jeśli wypowiedzenie wynosi 3 miesiące – odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres 3 miesięcy. Przy wypowiedzeniu trwającym 2 tygodnie przy umowach zawartych na czas wykonywania danej pracy lub na czas nieokreślony pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia.
Nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeśli nie ma on do tego podstaw, daje pracodawcy możliwość domagania się od pracownika stosownego odszkodowania w wysokości wynagrodzenia, które dostał on za okres wypowiedzenia. Jeśli umowa o pracę rozwiązana została przez pracownika bez wypowiedzenia, pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie wydać mu świadectwo pracy. Wynika to z art. 97 Kodeksu pracy.
Przyjmuje się, że niewypłacenie w terminie pracownikowi całości należącego mu się wynagrodzenia jest ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika i daje mu to podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia. Pracodawcy nie usprawiedliwia w żadnym wypadku brak środków finansowych na wypłatę wynagrodzenia i nie stanowi przeszkody do zastosowania przepisów z art. 55 k.p. Pracodawca nie ma również prawa zdyskredytować pracownika i naruszyć jego dobra osobiste w reakcji odwetowej na rozwiązanie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia. Będzie to bowiem kwalifikowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika. Stanowi to zgodną z przepisami prawa podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia.
