Rozporządzenia i przepisy, głównie ze strony organów legislacyjnych Unii Europejskiej dają jasne wytyczne dotyczące czasu pracy zawodowych kierowców. Główną moc regulującą ma w tym zakresie Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 (Dz. U. z 2004, Nr 92, poz. 879). Wdraża ona tym samym wcześniejszą dyrektywę Parlamentu Europejskiego w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego. W jaki sposób ustawa regulują czas pracy kierowców? Które pojęcia warto sobie przyswoić i jak interpretować te najważniejsze? Zapraszamy do lektury.
Maksymalny czas prowadzenia pojazdu w różnych wymiarach czasowych
Maksymalny czas pracy kierowcy może przyjmować wymiar dzienny, tygodniowy i dwutygodniowy. W przypadku dziennego czasu pracy kierowca nie może prowadzić pojazdu dłużej niż 9 godzin pomiędzy dwoma odpoczynkami dziennymi. Czas ten może być przedłużony do 10 godzin dziennie, ale nie więcej niż dwa razy w tygodniu. Tydzień nalicza się standardowo od godziny 00. 00 w poniedziałek, do godziny 23. 59 w niedzielę. Jednocześnie warto zauważyć, że tak rozumiany tydzień, nie musi pokrywać się z tygodniem pracy kierowcy, ale niezależnie od umiejscowienia w czasie tego drugiego, kierowca nie może wykorzystać limitu 2×10 godzin więcej niż dwa razy w tygodniu (rozumianym od poniedziałku do niedzieli).
9 lub 10-godzinny czas jazdy musi zostać rozdzielany przerwami – obowiązkowo po każdych 4, 5 godzinach nieprzerwanej jazdy. Odpoczynek ten wynosi 45 minut, może być jednak rozdzielony na dwie przerwy 15 i 30 minutowe. Zgodnie z przepisami, kierowca może, przykładowo po 2 godzinach jazdy wykorzystać co najmniej 15-minutową przerwę, a po kolejnych 2, 5 (w sumie 4, 5 godziny jazdy) wykorzystać 30 minut przerwy, nie wolno mu jednak zamienić kolejnością długości tych przerw (chyba, że na drugą część przerwy nałoży się także odpoczynek dzienny, wydłużając jej czas trwania powyżej 30 minut).
Czas pracy kierowcy w ciągu tygodnia nie może przekraczać 56 godzin (jak łatwo zauważyć jest to 6×9 godzinnych okresów jazdy + 2 godziny przedłużenia). Jednak w ciągu dwóch tygodni całkowity czas pracy prowadzącego pojazd nie może przekraczać 90 godzin, co oznacza, że jeżeli w pierwszym tygodniu kierowca jeździł równe 56 godzin, to w następnym tygodniu ten czas będzie wynosił jedynie 34 godziny.
Odpoczynek dzienny i tygodniowy
Ustawa reguluje długość odpoczynku dziennego, który przysługuje kierowcy w każdym 24-godzinnym okresie pracy. Czas ten wynosić ma co najmniej 11 godzin. Ustawa dopuszcza wystąpienie skróconego odpoczynku dziennego (krócej niż 11 godzin, nie mniej jednak niż 9) z zastrzeżeniem, że nie może on wystąpić częściej niż 3 razy w ciągu dwutygodniowego okresu pracy kierowcy. Ostatnią wariację na temat odpoczynku dziennego jest tak zwany odpoczynek pełny dzielony – kierowca wykorzystuje najpierw co najmniej 3 godziny z odpoczynku pełnego, a następnie przynajmniej 9 godzin. W okresie odpoczynku dziennego kierowca nie wykonuje żadnych czynności pracowniczych oraz powinien mieć do dyspozycji miejsce do spania – także w czasie odpoczynku 3 godzinnego).
Po każdych sześciu 24-godzinnych okresach pracy kierowcy przysługuje tygodniowy odpoczynek. Czas jego trwania określa ustawa jako przynajmniej 45-godzinny. W ciągu dwutygodniowego okresu pracy kierowca ma prawo skorzystać z przynajmniej dwóch takich odpoczynków, lub z jednego odpoczynku 45 -godzinnego i jednego odpoczynku skróconego. Przypadek odpoczynku skróconego oznacza odpoczynek trwający mniej niż 45 godziny jednak nie krótszy niż 24 godziny. Rekompensatę za skrócony czas odpoczynku należy odebrać przed końcem trzeciego tygodnia następującym po tygodniu, w którym nastąpiło skrócenie. Zakłada się, że odpoczynek tygodniowy kierowca powinien odbierać poza pojazdem (inaczej niż w przypadku odpoczynków dziennych, które, jeżeli pojazd jest odpowiednio wyposażony można spędzać wewnątrz niego).
Stosowanie się do powyższych przepisów zapewnia bezpieczeństwo kierowcy i innym uczestnikom ruchu drogowego, jest także niezbędne do zachowania sprawności psychomotorycznej, szybkości czasu reagowania i spostrzegawczości w czasie prowadzenia pojazdu. Znajomość przepisów jest także nieodzowna w czasie planowania wraz z pracodawcą rozkładu jazdy i czasu pracy kierowcy.
