Nadgodziny powstają wówczas gdy pracownik wykonuje pracę poza normalnym wymiarem czasu oraz ponad dobowy wymiar czasu pracy. Wykonuje ją gdy prowadzona jest akcja ratownicza mająca na celu ratowanie życia lub zdrowia lub zachodzą szczególne potrzeby pracodawcy. Pracę w godzinach nadliczbowych normuje Kodeks Pracy.
Ilość nadgodzin
Pierwszy zapis dotyczy ilości możliwych godzin nadliczbowych nakładanych przez pracodawcę, która ma wynosić nie więcej niż 150 na rok. Jednak jeśli pracodawcy nie obowiązuje regulamin pracy lub nie jest on objęty układem zbiorowym pracy to ma możliwość ustalenia innej ilości godzin nadliczbowych. Liczba ta powinna zostać ustalona pomiędzy pracodawcą a pracownikiem w zawieranej umowie.
Wynagrodzenie i czas wolny
Za wykonywane nadgodziny pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Otrzyma on sto procent wynagrodzenia jeśli godziny nadliczbowe przypadną w nocy, w niedziele i święta ( jeśli te nie przypadają na dni pracy pracownika) oraz w dniu wolnym oddanym pracownikowi za pracę w niedzielę lub święto. Pięćdziesiąt procent wynagrodzenia należy się gdy nadgodziny przypadają w każdy inny dzień niż wymienione powyżej. Osoba, która wykonuje swoją pracę na stałe poza zakładem pracy może mieć zastąpione wynagrodzenie dodatkowe ryczałtem. W Kodeksie Pracy została także przewidziana możliwość zastąpienia dodatkowego wynagrodzenia na dni lub godziny wolne od pracy, które pracownik może otrzymać po złożeniu pisemnego wniosku do pracodawcy i uzyskaniu pozytywnej odpowiedzi. Jeśli jednak odbędzie się to bez składania pisemnego wniosku to czas wolny musi zostać udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego. Co ważne w takim przypadku liczba godzin wolnych będzie o połowę większa od tych, które zostały przepracowane nadliczbowo. Nie może to jednak skutkować obniżeniem wynagrodzenia pracownika za miesięczny wymiar czasu pracy. Dzień wolny przysługuje pracownikowi w zamian za dzień, w którym zgodnie ze swoim rozkładem czasu pracy miał mieć wolne. Termin odbioru dni wolnych musi zostać uzgodniony pomiędzy stronami. Nie może on zostać narzucony przez pracodawcę bez porozumienia z jego podwładnym. Od tych zasad istnieje jednak wyjątek, który dotyczy osób zarządzających zakładem pracy w imieniu jego właściciela. Takie osoby nie otrzymają dodatkowego wynagrodzenia, chyba że nadgodziny odbywały się w niedziele lub święto, a sami zainteresowani nie otrzymali w zamian innego dnia wolnego od pracy.
Zakaz nadgodzin
Według zapisów w Kodeksie Pracy pracodawcy nie wolno zlecać godzin nadliczbowych kobietom w ciąży, młodocianym między szesnastym a osiemnastym rokiem życia oraz osobą, które zajmują stanowiska z dużą szkodliwością dla zdrowia. W przypadku kobiet w ciąży, nie mogą one wykonywać nadgodzin nawet jeśli same by się na to zgodziły. Zakaz będzie ich dotyczył od momentu, w którym przedstawią zaświadczenie lekarskie o swoim stanie. Pracodawca nie może zlecić nadgodzin także osobą, które przedstawią zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy w godzinach nadliczbowych, a także tym u których stwierdzono objawy choroby zawodowej. Zakaz dotyczy również pracowników, którzy opiekują się dzieckiem do czwartego roku jego życia. W tym ostatnim przypadku jednak istnieje możliwość udzielenia zgody przez pracownika, która uchyla zakaz. Za złamanie zakazu pracodawcy grozi kara grzywny w kwocie od tysiąca do trzydziestu tysięcy złotych.
