Bezpieczeństwo i higiena pracy (bhp) to zbiór zasad dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy. Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczną i higieniczną pracę, zatem taką, której wykonywanie nie spowoduje zagrożenia zdrowia lub życia pracownika lub innej osoby, oraz pracy pozbawionej wpływu negatywnych czynników na zdrowie pracownika. Stanowi to podstawową zasadę prawa pracy.
Cały Dział X Kodeksu Pracy, Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz Polskie Normy (np. norma PN-N-18001:2004 Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy) zawierają podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bhp. To Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) stoi na staży przepisów i zasad bhp, a pracodawca za stan bhp w zakładzie pracy ponosi odpowiedzialność.
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracownika przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W tym celu zostały na niego nałożone następujące obowiązki:
– organizacja pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
– znajomość i przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp, na bieżąco usuwanie wszelkich nieprawidłowości i uchybień,
– podejmowanie środków w celu ciągłego doskonalenia ochrony życia i zdrowia w miejscu pracy,
– przestrzeganie 4-godzinnej normy czasu pracy w ciągu doby dla kobiet w ciąży przy monitorze ekranowym,
– dokumentowanie oraz informowanie pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
– przeprowadzanie szkoleń bhp wstępnych i okresowych pracownikom w czasie pracy i na koszt pracodawcy, w trakcie których zapoznaje się ich o prawach i obowiązkach na wyznaczonych stanowiskach pracy, uczestnictwo w nich jest obowiązkowe,
– poinformowanie pracowników o wyznaczonych osobach do udzielenia pierwszej pomocy, czy zadań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji oraz zapewnienie niezbędnych do tego środków,
– zapewnienie pomieszczeń pracy odpowiednich do rodzaju wykonywanej pracy oraz liczby zatrudnionych pracowników,
– kierowanie na badania lekarskie wstępne, okresowe oraz kontrolne pracowników, zakaz dopuszczenia do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego,
– refundowanie okularów leczniczych zgodnie z zaleceniami lekarza dla pracowników pracujących przy monitorze ekranowym,
– zapewnienie nieodpłatnie środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego zgodnie z rozdziałem 9 Kodeksu Pracy; zakaz dopuszczenia do pracy bez takich środków, odzieży i obuwia; za zgodą pracownika może on używać własnej odzieży i obuwia, wypłacany jest wtedy z tego tytułu ekwiwalent,
– znajomość i stosowanie się do szczegółowych wytycznych znajdujących się w w/w rozporządzeniu dotyczących obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenów zakładu pracy; procesów pracy oraz pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych.
W łatwo dostępnym miejscu dla pracownika należy umieścić instrukcje bhp, po jego zapoznaniu każdy z nich powinien własnoręcznym podpisem potwierdzić fakt zapoznania się z nim. Powinny określać czynności przed rozpoczęciem pracy, podczas pracy, po zakończeniu pracy oraz powinien znajdować się w nich certyfikat bezpieczeństwa. Zawierać powinny również zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, kwalifikacje pracowników oraz zasady postępowania podczas wypadku.
Pracodawca ma prawo powierzyć zadania w zakresie bhp specjalistom spoza zakładu pracy, którzy spełniają określone wymagania dotyczące wykształcenia oraz doświadczenia, lub osobie, która była zatrudniona na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy przez okres co najmniej 8 lat. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w zakresie bhp oraz powierzenie wykonywania zadań z tego zakresu specjalistom spoza zakładu pracy.
Podstawa prawna:
1. X dział Kodeksu Pracy (t. j. Dz. U. 2014 nr 0 poz. 1502)
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t. j. Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650)
