Kodeks Pracy wyraźnie określa, jakie obowiązki ciążą na pracowniku, jednakże przysługuje mu również szereg praw. Tych, które wynikają z samego Kodeksu Pracy, jak i tych, które związane są z zapisami zawartymi w podpisanej przez obie strony, umowie.
Podstawowe prawa każdego pracownika to:
wykonywanie pracy zgodnie z warunkami, jakie zostały określone w umowie o pracę, nie mogą być ów jednak mniej korzystne niż warunki, o jakich informuje Kodeks Pracy,
godziwe wynagrodzenie i wypłata dokonywana przynajmniej raz w miesiącu, w stałym oraz z góry ustalonym terminie,
warunki pracy pracownika muszą być zgodnie z obowiązującymi przepisami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,
prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 dni, jeśli pracownik zatrudniony jest krócej niż 10 lat oraz 26 dni, jeśli pracownik zatrudniony jest powyżej 10 lat,
równe prawa zarówno dla kobiet i mężczyzn, wynikające z tytuły jednakowego wypełniania takich samych obowiązków.
Ponadto główne zasady prawa pracy mówią o:
prawie do swobodnego wyboru pracy, co oznacza, że każdy może wykonywać swój zawód, o ile nie są to wyjątki określone w ustawie,
swobodzie nawiązywania stosunków pracy, czyli złożenia zgodnych oświadczeń woli, w przypadku każdego stosunku pracy,
prawie do poszanowania godności oraz innych dóbr osobistych pracownika,
obowiązku zaspokajania potrzeb bytowych, socjalnych oraz kulturalnych pracownika,
obowiązku ułatwiania i umożliwiania każdemu z pracowników podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
prawie do tworzenia organizacji i przystępowania do nich,
zakazie dyskryminacji, bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, wyznania religijne i poglądy polityczne, narodowość, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną oraz zatrudnienie w niepełnym/pełnym wymiarze czasu pracy, na czas określony/nieokreślony.
Biorąc pod uwagę kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy, pracownik ma prawo do:
oddalenia się z miejsca zagrożenia,
powstrzymywania się od wykonywania pracy, jeśli warunki pracy nie są zgodne z rozdziałem o bezpieczeństwie i higienie pracy, stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i/lub życia pracownika, grożą takim samym niebezpieczeństwem innym pracownikom,
powstrzymywania się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, jeśli stan takowy u danego pracownika nie zapewnia mu bezpieczeństwa wykonywania pracy bądź też powoduje powstanie zagrożenia dla innych.
Pracownicy mają również szereg uprawnień związanych z rodzicielstwem, jak na przykład:
prawo do opieki nad dzieckiem chorym oraz zdrowym,
prawo do godzinowego zwolnienia z pracy w przypadku matek karmiących piersią bądź przerwy w pracy, w sumie wynoszącej godzinę.
Prawa, które wynikają zaś między innymi z Konstytucji RP, to:
zasada równości,
prawo do wykonywania pracy w warunkach bezpiecznych i higienicznych,
prawo do wyboru i wykonywania zawodu,
prawo do wyboru miejsca pracy,
prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników, a także organizacjach pracodawców.
