Specjalista do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy to stanowisko zamiennie określane również, jako inżynier BHP. Osoba pracująca na tym stanowisku przeważnie zostaje kierownikiem działu BHP w danym zakładzie pracy. Ów kierownik nadzoruje i kieruje pracą specjalistów oraz inspektorów ds. BHP. Z uprawnienia pracodawcy kontroluje i koordynuje wszelkiego rodzaju działania w zakładzie pracy, które mają związek z bezpieczeństwem i higieną pracy.
Zadania i czynności robocze, jakie znajdują się w zakresie obowiązków specjalisty ds. BHP to:
prowadzenie działalności kontrolnej, w tym ustalanie tematyki kontroli oraz form i sposobów jej dokumentowania,
doradzanie pracodawcy w kwestiach związanych z BHP,
aktywny udział w opracowywaniu planów modernizacyjnych oraz inwestycyjnych zakładu,
przekazywanie do użytku nowo wybudowanych bądź zmodernizowanych:
* obiektów,
* urządzeń produkcyjnych,
* innych urządzeń mających wpływ na bezpieczeństwo i warunki pracy pracowników;
współpraca z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a także upoważnionymi laboratoriami, w kwestii kontroli względem obowiązku prowadzenia przez pracodawcę pomiarów, mających na celu określać stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na poszczególnych stanowiskach pracy,
ustalanie okoliczności, jak i przyczyn wypadków zaszłych w pracy,
weryfikacja ustaleń zespołów powypadkowych, których członkami są podlegli kierownikowi BHP inspektorzy i specjaliści ds. BHP,
osobisty udział przy ustalaniu przyczyn i okoliczności wypadków śmiertelnych, ciężkich oraz zbiorowych,
właściwe kompletowanie oraz przechowywanie dokumentów:
* dotyczących wypadków w pracy,
* dotyczących chorób zawodowych,
* rejestrów,
* ewidencji wyników badań;
dokonywanie analizy stanu bezpieczeństwa w zakładzie pracy,
opracowywanie propozycji odnośnie zmian technicznych i organizacyjnych, celem poprawy warunków pracy oraz bezpieczeństwa,
przygotowanie załogi do bezpiecznej pracy,
organizacja szkoleń wstępnych,
współpraca z Państwową Inspekcją Pracy,
tworzenie regulaminów, procedur, instrukcji ogólnych,
opiniowanie instrukcji stanowiskowych.
Specjalista ds. BHP najczęściej wykonuje powyższe czynności samodzielnie, jednakże na co dzień współpracuje z kierownikami działów, przedstawicielami organizacji związkowych, jak i organów nadzoru nad warunkami pracy, a niekiedy także ze służbą zdrowia.
Poszczególne zadania, jakie wchodzą w zakres pracy specjalisty ds. BHP mogą jedynie nieznacznie różnić się detalami, ogół bowiem obowiązków, jak i zakres pełnionych zadań jest taki sam dla każdego zakładu pracy, niezależnie od branży, w jakiej ów działa.
Bezpośrednim przełożonym specjalisty ds. BHP jest dyrektor lub kierownik danej placówki i to przede wszystkim w jego imieniu specjalista podejmuje szereg ściśle określonych działań. W związku z charakterem wykonywanej pracy musi zatem nie tylko posiadać odpowiednie kwalifikacje, umiejętności i wiedzę, ale i winien cechować się umiejętnością współdziałania i łatwością nawiązywania kontaktów. Nierzadko niezbędne są zdolności negocjacyjne oraz kreatywne podejście, a także zdolność do pracy pod presją czasu i w stresie.