Wolny zawód to pojęcie abstrakcyjne. Jednak nie istnieje jego definicja. Pojęcie to przyjęło się w nazewnictwie i praktyce, z sukcesem funkcjonując od wielu lat. Ciekawostką jest, że zagadnienie to było poruszane już w Konstytucji Kwietniowej, czyli w pierwszej połowie XX wieku. W naszej obecnej Konstytucji nie obowiązuje pojęcie wolnego zawodu, zastąpiono je pojęciem „zawodu zaufania publicznego”, wciąż nie podając obowiązującej definicji.
Istnieje jednak katalog zawodów klasyfikowanych jako tzw. zawody zaufania publicznego. Są to adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci doradcy podatkowi, diagności laboratoryjni, inżynierowie budownictwa, komornicy, kuratorzy sądowo, lekarze, lekarze stomatolodzy, lekarze weterynarii, notariusze, pielęgniarki, położne, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, psychologowie, syndycy, fizjoterapeuci.
Wedle ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganym przez osoby fizyczne wolnym zawodem jest pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywania osobiście (to ważne!) przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, pielęgniarki, położne, architektów, tłumaczy, nauczycieli.
Kodeks spółek handlowych rozszerza tę działalność na zawody takie jak adwokaci, aptekarze, architekci, rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowy, doradcy inwestycyjni i podatkowi, księgowi, maklerzy, radcowie prawni, rzeczoznawcy, tłumacze przysięgli.
Czym jest zatem wolny zawód? Odpowiedzi udzielił Trybunał Konstytucyjny już kilkanaście lat temu. Jest to zawód, do którego każdy ma swobodny dostęp z realną możliwością wykonywania tego zawodu. Istnieje również trzeci, chyba najważniejszy warunek – wolny zawód charakteryzuje się zupełnym brakiem podporządkowania w odróżnieniu od zazwyczaj zawieranej umowy o pracę. Oczywiście wolny zawód podlega kontroli ze strony państwa, nie oznacza całkowitej „samowolki”. Wykonywany zawód nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawnymi ani polskimi ani unijnymi.
Jakie zatem cechy stanowią, że zawód, który wykonujemy jest określany jako „wolny”? Z pewnością nasze wykształcenie w powiązaniu praktyką. Ponadto wszystkie czynności wykonywane są osobiście przez nas. Jakie cechy posiadamy? Niezależność w podejmowaniu decyzji, moralność i najwyższą samodzielność. Jednak pamiętajmy również o naszych obowiązkach – ponosimy osobistą odpowiedzialność majątkową i korporacyjną za należyte wykonywanie naszych obowiązków, obowiązuje nas również tajemnica zawodowa. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że pracujemy na własny rachunek, mamy obowiązek przynależności do określonych struktur samorządowych i ponosimy odpowiedzialność cywilną za szkody, które powstały na skutek błędnego wykonywania naszych czynności.
W prawie istnieje pojęcie „posłannictwa zawodowego”, które zawiera wszystkie ww. kwalifikacje zawodowe oraz wymagania stawiane wobec osób wykonujących wolny zawód. Pamiętajmy, że wolny zawód tylko wydaje się być łatwy i nieuciążliwy. W rzeczywistości ogromnej odpowiedzialności nałożonej na osoby wykonujące ww. zajęcia nie jest w stanie znieść aż 20% osób rozpoczynających karierę w tych zawodach.
