Wysługa lat, czyli tzw. dodatek stażowy przysługuje obligatoryjnie wszystkim pracownikom strefy budżetowej. W innych przypadkach jego wypłata uzależniona jest tylko i wyłącznie od dobrej woli pracodawcy. Najczęściej dodatek oblicza się jako określony procent od wynagrodzenia.
Dodatek za wysługę lat wypłacany jest po przepracowaniu danego okresu czasu w określonej branży lub firmie. Czasem przyznawany jest już za sam długi czas pracy. Przysługuje obowiązkowo pracownikom budżetówki: urzędnikom, samorządowcom, nauczycielom, pracownikom sądów i prokurator. W innych przypadkach nie jest obowiązkowy. Zasady jego wypłacania powinien ewentualnie regulować obowiązujący regulamin pracy lub zakładowy układ zbiorowy. Jeśli nie zawiera on takiego wpisy, to nawet w przypadku długotrwałego stażu pracy pracownik nie ma podstawy do ubiegania się o dodatek za wysługę lat.
Zazwyczaj wysokość dodatku określana jest w regulaminie zakładowym jako określony procent od pensji. Dodatek wypłacany jest regularnie, co miesiąc. W sferze budżetowej zasadny przyznawania dodatku stażowego regulowane są przez rozporządzenia wykonawcze. Schemat jest jednak taki sam. Po kilku latach zatrudnienia przysługuje dodatek w wysokości kilku procent wynagrodzenia zasadniczego, a następnie co roku zwiększa się o 1%. Nauczycielom stosowny dodatek przysługuje już po 4 latach pracy, a innym uprawnionym grupom zawodowym – po 5. Do okresów uprawniających do pobierania świadczenia wliczane są wszystkie zakończone już okresy pracy oraz inne okresy liczone na poczet uprawnień pracowniczych.
Wszystkie te okresy składają się na tzw. ogólny staż zatrudnienia, czyli nabyty we wszystkich miejscach pracy w ciągu kariery zawodowej, a nie tylko w jednym zakładzie. Wyjątkiem są członkowie korpusu służby cywilnej, w przypadku, których wyklucza się okresy:
- uczestnictwa w partiach komunistycznych,
- uczestnictwa w organach bezpieczeństwa państwa m.in. Resorcie Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, jednostkach Milicji Obywatelskiej, Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego itd.
Ze stażu uprawniającego pracownika do otrzymywania dodatku stażowego za wysługę lat wyłącza się również działalność w ramach umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenie, kontrakt menadżerski) oraz samozatrudnienia. Odstępstwo od wskazanych zasad ustalania stażu dotyczy pracowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, dla których warunki ustalania okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat regulowane są przepisy o wynagrodzeniu obowiązujące u danego pracodawcy, czyli układ zbiorowy lub regulamin płacowy.
Dodatek stażowy wypłacany jest w najbliższym terminie wypłaty pensji po dniu nabycia do niego prawa. Jednak decydują o tym wewnętrznie obowiązujące przepisy dotyczące wynagradzania pracowników – układ zbiorowy lub stosowny regulamin. Jednak obecność zapisu odnośnie dodatku za wysługę lat zależy jedynie od pracodawcy. W swoim zakładzie pracy nie musi on wypłacać żadnych nagród jubileuszowych ani dodatków stażowych.
